Een handhaver van de afdeling Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte van de gemeente Utrecht, bezoekt een fietshandelaar in de stad. Hij vertelt dat de handelaar moet checken of de tweedehands fietsen die hij inkoopt of inruilt gestolen zijn via Stop Heling. Als dat zo is, dan moet hij dat doorgeven aan de politie. Zo niet, dan mag hij de fietsen na 5 dagen verkopen. Alle gebruikte fietsen moet hij registreren in het Digitaal Opkopers Register (DOR). Hij noteert de kleur, het framenummer, waar, wanneer en van wie hij de fiets kocht en voor welk bedrag.
Er is overigens niets nieuws aan deze verplichting, jarenlang is het bijhouden van een gewaarmerkt inkoopregister wettelijk vastgelegd. Maar Utrecht heeft een eigen werkwijze ontwikkeld voor de handhaving. Daarover informeert de handhaver nu de fietshandelaar.
De aanpak van heling In 2015 kreeg Utrecht, net als alle andere Nederlandse gemeenten, de opdracht om actief te handhaven op heling. Dit geldt alleen voor de opkopers en handelaren in gebruikte en ongeregelde goederen, metalen, edelstenen, uurwerken, kunstvoorwerpen, auto's, motorfietsen, bromfietsen, fietsen, foto-, film-, radio- en videoapparatuur en apparatuur voor automatische registratie, zoals benoemd in het Uitvoeringsbesluit van artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht. Gebruikte goederen die interessant zijn voor dieven. Utrecht begon in 2016 met het controleren van de branches die bovengemiddeld worden benaderd met tweedehands spullen uit high impact crimes, zoals woninginbraak, straatroof en overval. Dit jaar was de fietsbranche aan de beurt en volgend jaar staan bedrijven die handelen in auto-onderdelen centraal. |
De Utrechtse aanpak begint met informeren en verleiden tot het gewenste gedrag, zoals projectleider Shourd Merkelbach het noemt. De gemeente informeert de ondernemers met een brief over het DOR en dat ze verplicht zijn om actief mee te werken aan het terugdringen van heling. Er staat ook in de brief dat gemeente en politie binnenkort daadwerkelijk gaan controleren. De fietshandelaar reageert korzelig op de handhaver. Hij heeft zijn handen al vol aan zijn winkel en nu krijgt hij ook nog extra werk met de registratie. Trouwens, hij heeft helemaal geen computer, hij werkt liever met handgeschreven briefjes. En dat de gemeente Utrecht heeft bepaald dat hij ingekochte fietsen de eerste 5 dagen niet mag doorverkopen, bevalt hem ook niet.
'We hebben hier best een streng beleid, omdat wij vinden dat heling not done is'
Utrecht heeft voor deze termijn van 5 dagen gekozen, zodat de politie voldoende tijd heeft om te handelen als er alsnog een aangifte binnenkomt van een vermiste fiets. De handhaver rekent de handelaar voor: als iemand zijn fiets kwijt is en de volgende dag aangifte doet, dan ben je al een paar dagen verder eer het in het systeem terechtkomt. Na aangifte komen de gegevens vrijwel real time in de database van Stop Heling, dus dan zijn er nog een aantal dagen over om de fiets terug te vorderen. De handelaar kan overigens een civiele vordering doen voor de in beslag genomen fiets, om zijn verlies te compenseren.
Audio: Shourd Merkelbach over de termijn van 5 dagen
De handhaver benadrukt dat het gebruik van het DOR een wettelijke verplichting is. “We willen graag dat u meewerkt, want anders moeten we handhavend optreden en dat is niet onze intentie.” Handelaren en opkopers die zich niet houden aan de registratieplicht, kunnen een boete krijgen tot 3000 euro.
De fietshandelaar heeft de informatiebrief ontvangen en de handhaver heeft deze mondeling toegelicht. De volgende stap is toezicht en handhaving. Omdat de handelaar aangeeft dat hij geen computer heeft, bespreekt de inspecteur mogelijke oplossingen met hem. Hij houdt de handelaar de zonnige zijde van deze werkwijze voor: met het invullen van het DOR, doet hij tegelijkertijd de voorraadadministratie van alle gebruikte artikelen in zijn winkel. Daarbij heeft een fietshandelaar die opkoopt van een andere handelaar, zoals het gemeentelijk fietsendepot, het voordeel dat hij niets meer hoeft te registreren in het DOR. De verkopende partij hoeft de fietsen alleen maar aan te vinken en te klikken op ‘overdragen’.
‘Bij een 4de overtreding, kan een winkel tijdelijk worden gesloten’
De handhaver spreekt met de fietshandelaar af dat hij de komende tijd nog een aantal keren langskomt om te kijken hoe het vordert. Opkopers die de zaakjes goed op orde hebben, krijgen minder vaak een handhaver op de stoep. Bij het volgende bezoek wil hij progressie zien, geeft de handhaver aan. Is dat niet het geval, dan volgt eerst een mondelinge waarschuwing. Is het daarna nog niet op orde, dan volgt er een schriftelijke waarschuwing. De keer daarop kan de handelaar op een bekeuring rekenen. Merkelbach: “We hebben hier best een streng beleid, omdat wij echt vinden dat heling not done is. Bij een 4de overtreding in Utrecht, kan een winkel tijdelijk worden gesloten.” In Utrecht is dat gelukkig nog niet voorgekomen, wel zijn er schriftelijke waarschuwingen uitgedeeld.
De gemeente investeert in de relatie met de handelaren van gebruikte goederen. De handhaver neemt de tijd om de weerstand van de fietshandelaar weg te nemen. “We willen dat de opkopers de regels naleven”, geeft Merkelbach aan. “We praten liever met de ondernemer, dan dat we bekeuren. Misschien heeft hij nog een beetje uitleg nodig.”
Audio: Shourd Merkelbach over liever praten dan straffen
Wie zich aanmeldt, ontvangt een welkomstpakket. Daarin zitten flyers over de helingaanpak, ID-covers om alleen de basisinformatie te scannen van de identiteitsbewijzen van verkopers van gebruikte goederen en stickers voor in de winkel. Daarmee zegt de winkelier: dieven hoeven hier niet aan te kloppen, want wij controleren alles.
‘Onze handhavers bouwen een band op met de ondernemers’
Informeren, verleiden tot gewenst gedrag, toezicht en handhaving, dat klinkt als standaard handhaving. Wat is er nou zo bijzonder aan de aanpak van Utrecht? Merkelbach: “Wij werken met een team van 12 handhavers, met ieder een eigen portefeuille van zo’n 10 tot 12 ondernemingen. Ze besteden een aantal uren per week aan de bestrijding van heling. Onze handhavers bouwen een band op met de ondernemers. Op deze manier kunnen ze niet worden uitgespeeld, dus dat er van een andere collega iets wel zou mogen, of zoiets dergelijks. We maken afspraken en komen ze na.”
Audio: Shourd Merkelbach over de Utrechtse aanpak van heling
De Utrechtse aanpak werpt zijn vruchten af. Merkelbach is trots: “Het hele opvoedproces van vertellen waarom de ondernemers moeten registreren en dat wij dat controleren, heeft in één jaar tijd gezorgd voor een daling van 75 procent overtredingen naar bijna 0 procent in de manier van registreren. Die enkeling kan een ondernemer zijn die er nog wat moeite mee heeft.”
De fietshandelaar uit het voorbeeld had weerstand tegen de registratie, maar de handhavers spreken ook regelmatig ondernemers die blij zijn met de actieve handhaving op heling. Merkelbach: “Zij zien dat concurrenten het niet zo nauw nemen met de regels. Door het invullen van het DOR geeft de ondernemer aan dat hij een partner is in de bestrijding van heling. Hij werpt een barrière op, zodat fietsendieven of inbrekers geen afzetmarkt meer hebben. Ze willen gewoon een betrouwbare winkel hebben.” <<
Meer weten over de aanpak van heling? Neem contact op met Joeri Vig via e-mail: dol(at)hetccv.nl of telefoon: 030 751 67 00. Bekijk ook het dossier op de website van het CCV.